تحریم با معیشت مردم چه کرده است؟
مقایسه آمار تراکنش‌های بانکی و چک‌های مبادله شده پیش از خروج آمریکا از برجام و ماه های ابتدایی سال جاری تاثیر بازگشت تحریمها بر معیشت خانوارهای ایرانی را به خوبی نشان می‌دهد.
به گزارش ایران‌گیت، جولان تورم در اقتصاد ایران، تامین حداقل های معیشتی را برای بسیاری از مردم به چالشی بزرگ تبدیل کرده است. تورمی که یکی از مهم ترین علل آن، تحریم های جهانی علیه جمهوری اسلامی است. بررسی میزان هزینه های روزمره مردم، قبل و بعد از تحریم ها تاثیر این موضوع بر معیشت خانوار را به خوبی نشان می دهد.
تحریم و اثر آن بر سفره‌های مردم
در سال‌های اخیر تاثیر تحریم ها بر سفره خانوار ایرانی کاملا محسوس بوده است. پس از توافق هسته ای ایران با کشورهای ۱+۵ که با عنوان برجام شناخته می‌شود اوضاع معیشتی در کشور تا حدود زیادی بهبود یافت. مردم در این مدت توانستند با رفع تحریمها، نفسی تازه کنند اما این فرصت به دلیل خروج ایالات متحده از برجام دیری نپایید.
اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ بود که دونالد ترامپ رئیس جمهوری وقت ایالات متحده، رسما از برجام خارج شد و جمهوری اسلامی بار دیگر با افزایش فشار تحریمها مواجه شد. تاثیر این اتفاق به سرعت روی زندگی روزمره مردم نمایان شد و تامین نیازهای اساسی برای بسیاری از ایرانیان دشوارتر شد. موضوعی که تا امروز هم ادامه داشته و حتی تشدید هم شده است.
هرچند در یکسال اخیر دولت ابراهیم رئیسی بارها بر شکست تحریمها در نتیجه اقدامات خنثی کننده این دولت تاکید داشته اما شواهد این نکته را تایید نمی کنند. بررسی آمارهای رسمی نه تنها خنثی شدن تحریم را نشان نمی دهد بلکه حاکی از وخیم تر شدن اوضاع معیشتی اقشار مختلف جامعه است.
آمار تراکنش‌های بانکی چه می‌گوید؟
آمارهای رسمی منتشر شده از سوی بانک مرکزی نشانگر تاثیر مستقیم و معنادار بازگشت تحریمها در سال ۹۷ بر هزینه‌های روزمره مردم و به تبع آن کوچکتر شدن سفره شهروندان ایرانی است. این موضوع با مقایسه تراکنش‌های بانکی مردم در دو مقطع زمانی بررسی شده؛ اولین دوره فروردین سال ۹۷ یعنی پیش از خروج ایالات متحده از برجام است که با مقطع دوم یعنی فروردین ماه سال ۱۴۰۱ مقایسه شده است.
مطابق این آمار، تعداد کل تراکنش‌های کارت‌های بانکی در بستر شبکه شاپرک، در فروردین ماه سال ۹۷ حدود یک میلیارد و ۴۵۰ میلیون تراکنش بوده است. این رقم با رشد ۱۲۱ درصدی پس از چهار سال به حدود سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان رسیده است. افزایش در تعداد تراکنش‌ها به واسطه افزایش جمعیت و نفوذ پرداخت‌های الکترونیکی در بین مردم امری طبیعی است. اما نکته قابل توجه این مقایسه، رشد شدید مبلغ تراکنش‌ها بوده است.
بر اساس آمار بانک مرکزی در فرودین سال ۹۷ مجموع تراکنش‌های کارت‌های بانکی به بیش از ۱۱۷ هزار میلیارد تومان می‌رسد. اما در فروردین سال ۱۴۰۱ این رقم از عدد ۵۴۳ هزار میلیارد تومان عبور کرده است. یعنی رشدی ۳۶۲ درصدی در مبلغ تراکنش‌ها فقط در چهار سال اتفاق افتاده است.
این درحالی است که بر اساس آمار بانک مرکزی، نرخ تورم در این چهار سال معادل ۲۶۸ درصد بوده است. از سوی دیگر، محاسبات در جدول زیر نشان می‌دهد که میانگین هر تراکنش بانکی در فروردین سال ۹۷ معادل ۸۱ هزار تومان بوده که در فروردین ماه امسال به بیش از دو برابر رسیده و رقم ۱۷۰ هزار تومان را ثبت کرده است.
خرج بیشتر، خرید کمتر
برای درک بهتر این اعداد و ارقام، فردی را تصور کنید که برای انجام خرید روزمره به یک فروشگاه رفته است. این فرد در فروردین ۹۷ با پرداخت ۸۱ هزار تومان خرید خود را انجام می‌داده اما حالا باید ۱۷۰ هزار تومان بپردازد. تورم ۲۶۸ درصدی در این مدت، نشان می‌دهد که این افزایش در پرداخت به دلیل افزایش حجم خرید نبوده و رشد افسار گسیخته قیمت‌ها باعث آن شده است.
به عبارتی می‌توان گفت مقایسه میزان افزایش میانگین مبلغ تراکنش ها در سال های اخیر با وضعیت معیشتی حاکی از عقب ماندن محسوس قدرت خرید مردم از جهش های تورمی ناشی از خروج امریکا از برجام است.
در واقع نه تنها فرد با بیش از دوباره پول خود در سال ۹۷ نمی‌تواند همان میزان خرید را در سال ۱۴۰۱ انجام دهد، بلکه حجم سبد خریدش نیز به شدت کاهش یافته است. ناگفته نماند که در این بررسی، افزایش شدید قیمت کالاهای اساسی که اخیرا رخ داد، لحاظ نشده و اوضاع کنونی بسیار وخیم تر است.
برجام کورسوی امیدی برای اقشار کم درآمد
همانطور که در این گزارش اشاره شده حجم و تعداد تراکنش های بانکی در دو مقطع مورد اشاره به خوبی نشانگر وخامت اوضاع بر سر سفره های مردم است. وضعیتی که در سال اخیر به دلیل جهش شدید تورمی و رکوردشکنی تورم نقطه ای در دولت سیزدهم کار را برای کم درآمدها و طبقه متوسط ایران دشوارتر کرده است.
البته این آمار و ارقام تنها موردی نیست که وجود ارتباطی معنادار بین کیفیت معاش مردم با سمت و سوی سیاست های خارجی جمهوری اسلامی را نشان می دهد. اما تامل در این دست گزارشات می تواند نشانگر وجود رابطه ای مستقیم بین کیفیت زندگی شهروندان ایرانی با رویکرد دولت ها در قبال پرونده هسته ای جمهوری اسلامی ایران را بیش از هر زمان دیگری اثبات می کند.
آخرین اخبار و گزارش‌های مرتبط با برجام در صفحه اختصاصی مذاکرات برجام ایران گیت
