تصمیم رستم / آقای وزیر با دولت رئیسی وداع می کند؟
تصمیم رستم پرونده ویژه در مورد عملکرد ضعیف رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی است. ابراهیم رئیسی در شرایطی وعده ساخت ۴ میلیون مسکن را در دوران رقابت های انتخاباتی به مردم می داد که اقتصاددانان نسبت به آسیب‌زا بودن این طرح غیرکارشناسی اخطار می دادند. اما در حال حاضر اخبار نگران کننده تری از وزارت راه و شهرسازی که متصدی اجرای این طرح است به گوش می رسد. برخی منابع رسانه ای داخل کشور از احتمال وداع رستم قاسمی با این وزارتخانه پردردسر خبر می دهند.
دولت سیزدهم از روزی که در ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ رسما کارش را آغاز کرد تا به امروز مدام از وعده های انتخاباتی خود عقب نشینی کرده است. وعده ساخت ۴ میلیون مسکن نیز از جمله این موارد بود که در مقاطع مختلف دولت بارها از مواضع قبلی خود عدول کرده است.
مواضع رستم
۱. پافشاری بر وعده ها
بررسی مواضع رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی دولت رئیسی در رابطه با همین موضوع در طول ۱۲ ماه اخیر بارها تغییر کرده است. برای مثال در مقطع آغاز به کار کابینه، وزیر راه و شهرسازی پافشاری عجیبی روی عملیاتی بودن این وعده داشت. این اصرار قاسمی در شرایطی انجام می شد که اقتصاددانان اجرایی سازی این طرح را شدیدا تورمزا و برعلیه منافع ملی می دانستند.
۲. منظورمان که این نبود!
اما در ادامه کار میزان پافشاری آقای وزیر تا حدود زیادی فروکش کرد. رستم قاسمی با تغییر صحبت های خود اظهار کرد که این طرح دولت شامل بازسازی بافت فرسوده خواهد بود. یعنی وعده ای که ابراهیم رئیسی در کمپین انتخاباتی ۱۴۰۰ به مردم می داد صادقانه نبود. چرا که سید محرومان تاکید داشت در طول ۴ سال ریاست جمهوری خود اقدام به ساخت ۴ میلیون مسکن خواهد کرد (هر سال یک میلیون واحد).
اما پس از موضع گیری های سال گذشته وزیر راه و شهرسازی دولت سیزدهم مشخص شد بخش عمده ای از این ۴ میلیون واحد قرار است از سبد نوسازی و بازسازی بافت فرسوده تامین شود.این در حالیست که رای دهندگان به ابراهیم رئیسی به هوای ساخت مسکن جدید در کشور و تحقق رویای خانه دار شدن به وی تمایل نشان داده بودند. از سوی دیگر عده زیادی از انبوهسازان که برای رئیسی ستادهای تبلیغاتی عریض و طویل برپا کرده بودند به هوای گرفتن پروژه های چند صد و حتی چند هزار واحدی سر کیسه را شل می کردند. اما این موضع رستم قاسمی هر دو طیف از هواداران رئیسی را شدیدا دلسرد کرد.
۳. وعده ای که آب رفت
طولی نکشید که وزیر راه و شهرسازی دولت سیزدهم حتی از موضع نوسازی و بازسازی بافت فرسوده نیز عقب نشینی کرد. وی در ابتدای سال جاری با فشارهای گسترده افکار عمومی مبنی بر مطالبه یک میلیون مسکن در اولین سال دولت قرار داشت. اما آقای وزیر در هفت، هشت ماهی که از وزارتش می گذشت به خوبی دریافته بود که دولت آه در بساط ندارد و امکان اجرای چنین طرح های بی سر و تهی را نخواهد داشت.
از همین رو در ماه های ابتدایی سال ۱۴۰۱ به طور کلی موضعش را تغییر داد و از فراهم نبودن شرایط برای ساخت مسکن در اولین سال دولت خبر داد. پس از این اظهارات وزیر راه و شهرسازی بود که صدای منتقدان دولت بار دیگر بلند شد. اقتصاددانان تاکید داشتند که دولت بهتر است همین حالا به اشتباه خود در دوران انتخابات اقرار کرده و از هدر دادن منابع کشور آنهم در شرایطی که تحریم ها کمر مردم را شکسته، خودداری کند.
۴. کو زمین؟
این شرایط ادامه داشت تا اینکه یکی از اعضای سپاهی کابینه سیزدهم از آماده نبودن زمین لازم برای اجرای این طرح خبر داد. به گفته رستم قاسمی تا مرداد ۱۴۰۱ تنها ۴ درصد از زمین هایی که دولت از نهادهای مختلف جهت ساخت مسکن ارزان طلب کرده بود محقق شده است. به گفته وزیر راه و شهرسازی دولت رئیسی ۹۶ درصد از مطالبات دولت از نهادهای دولتی و حاکمیتی جهت تامین زمین پیگیری نشده است.
به عبارت ساده تر میتوان گفت تا به امروز هیچ یک از نهادهای دولتی و حاکمیتی نسبت به تحویل زمین های مرغوب خود به دولت رضایت نداده‌اند. در حقیقت اولین و بزرگترین مانع ابراهیم رئیسی برای اجرای وعده کذایی‌اش همان دولتی است که خودش ریاستش را بر عهده دارد. به نحوی که نهادها و ارگان ها با بی توجهی به این مطالبه دولت، خود را به کوچه علی چپ زده و به این درخواست ها وقعی ننهاده اند.
۵. خانه، خانه است دیگر، چه فرقی دارد؟
پس از اظهارات اخیر رستم قاسمی حالا زمزمه هایی از مجلس شنیده می شود که ظاهرا دولت قصد دارد پروژه های نیمه تمام مسکن مهر را که عمدتا میزان پیشرفتشان از ۶۰ درصد نیز بالاتر است را تکمیل کرده و به نام طرح نهضت ملی مسکن به مردم تحویل بدهد. در حقیقت دولت قصد دارد از طریق افتتاح مجدد طرحی که کلنگش بیش از ۱۵ سال قبل زده شده بر امواج مردم فریبی سوار شود.
به نظر می رسد مسکن مهری که در ابتدای امر با انتقادات گسترده ای مواجه بود و هنوز هم تکمیل نشده، تنها امید رئیسی برای تحقق بخشی از وعده بی پشتوانه اش شده است. طرحی که خود ریشه در آب دارد و مشکلات زیربنایی آن موجبات نارضایتی بسیاری از صاحبانش را فراهم آورده است.
مشکلاتی اعم از کیفیت پایین ساخت، مکان گزینی غیراصولی و نادرست، عدم تخصیص منابع و امکانات شهرهی پس از ساخت و ساز در مناطق مختلف، عدم تحویل دادن تعداد زیادی از واحدهای نیمه کاره، کلاهبرداری برخی از پیمانکاران و… تنها بخشی از این مشکلات است.
تصمیم رستم
حالا زمزمه هایی از درون دولت به گوش می رسد که ظاهرا رستم قاسمی قصد وداع با کابینه ای را دارد که از ابتدا نیز به امید تصدی پست وزارت نفت واردش شده بود. برخی منابع آگاه از وجود نارضایتی در وزارت راه و شهرسازی از عملکرد وزیر کنونی خبر می دهند. از سوی دیگر نیز برخی معتقدند قاسمی شدیدا نسبت به پیشبرد اهداف طرح نهضت ملی مسکن شکایت دارد.
شواهد نشان می دهد که ظاهرا آقای وزیر قصد دارد پیش از آنکه کار به جاهای باریکتر برسد از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند. البته شاید چنین اقدامی از سوی وزیر کنونی راه و شهرسازی، تلاشی برای تصدی پست مورد علاقه اش (وزارت نفت) باشد. به اعتقاد اغلب ناظران، وزیر کنونی نفت نیز در لبه پرتگاه قرار داشته و تحقق سناریوی جایگزینی رستم قاسمی با جواد اوجی دور از ذهن نخواهد بود. اما نکته ای که نباید از آن غافل شد بلاتکلیفی وعده تهیه مسکن برای جوانانی است که رئیسی در مناظرات انتخاباتی خطاب به آنها گفته بود: «ازدواج از شما، مسکن از ما!»
