روسیه ، اروپا و چین در نبرد انرژی ۲۰۲۲
روسیه، اروپا و چین در نبرد انرژی ۲۰۲۲ هستند. روسیه با قطع خطوط گاز نورداستریم ۱ به سرعت خبرساز شد و پس از چند ساعت و نه چند روز، اروپاییان دریافتند که این بار دیگر شرایط تازه ای بر این خطوط حاکم خواهد بود.
ولادیمیر پوتین، این تصمیم را با جدیت و در واکنش به اجرایی شدن برنامه های غرب برای تعیین سقف قیمت برای خرید انرژی از روس ها، اتخاذ کرد و در عین حال، از طریق اهرم های فشارش در اروپا، بر تلاش های اروپاییان برای نهایی کردن طرح سقف قیمت خرید گاز که بنا بود در نشست وزرای انرژی اتحادیه، تصویب شود، با موفقیت تأثیر گذاشت و تصویب آن را متوقف کرد.
با شرایطی که در پی افزایش ها پیاپی قیمت انرژی در اروپا شکل گرفته است و مواضع انعطاف ناپذیر فعلی اکثریت کشورهای اروپایی، نبرد انرژی ۲۰۲۲ با سرعت و قدرت بیشتری آغاز شده است.
روسیه به نفتش می نازد
آمار مستند که تا حدی نیز باید در این زمینه، آمارهای روسها را جدی گرفت، حکایت از واقعیت هایی دارد که برای اروپا و آمریکا کلیدی و البته برای ایران نیز هشدار دهنده است! یکی از کلیدی ترین نکات، افزایش کلی درآمد روسیه از صادرات انرژی است. این افزایش را آخرین برآوردها، ۳۸ درصد نشان داده است که در شرایط تحریمی، حیرت انگیز می تواند باشد.
افزایش این چنینی درآمد، پیش بینی ها درباره افت تولید ناخالص ملی روسیه را تعدیل کرد و حالا توقع افت ۴.۲ درصد بجای سقوط ۱۲ درصدی درباره اقتصاد روسیه وجود دارد. در عین حال، روسیه به نعمت قیمت های بالا در سال ۲۰۲۲، همراه با واقع بینی درباره تأثیرات عوامل مختلف بر درآمدش از صادرات انرژی در سال ۲۰۲۳ می نگرد.
وزارت اقتصاد روسیه و همچنین، شرکت های مختلف انرژی این کشور، پیشاپیش پذیرفته اند که در سال آینده میلادی، درآمدشان کاهش خواهد یافت هر چند که باز هم در بدترین شرایط، درآمدی بسیار بیشتر از سال ۲۰۲۱، در سال ۲۰۲۱ عاید روس ها خواهد شد.
نکته و واقعیت کلیدی دیگر، اهمیت چند برابری صادرات نفت روسیه در مقایسه با درآمدش از فروش گاز است. در سال ۲۰۲۱ که به خودی خود، سال رکوردشکنی درآمد انرژی روس ها بود، بر اساس آمار بان مرکزی شان، درآمد حاصل از فروش نفت، بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار، فرآورده های نفتی، نزدیک به ۷۰ میلیارد دلار و گاز طبیعی خطوط صادراتی، ۵۵ میلیارد دلار و گاز مایع، بیش از ۷ میلیارد دلار بوده است. در سال ۲۰۲۲، درآمد نفتی روسیه به شدت توانایی این کشور را برای انعطاف دادن به صادرات گازش به اروپا بالا برده است و پیشاپیش، کاهش در صادرات به اروپا را در سیاست‌هایش به عنوان یک ضرر مهم در نظر گرفته است.
راهکار جبران ضرر نیز، فروش حداکثری نفت است! به موازات این راهکار، روسیه به خریدارانی مانند چین می نگرد که گاز را در روندهای تازه و قراردادهای خاص، از روسیه می خرند. در این میان، بازنده ایران است که در شرایط تحریمی، از حداقل بخت های فروش نفت و گازش محروم است. چین و هند به مهمترین مشتریان نفت روسیه تبدیل شده اند و نفت ارزانی که تا نزدیک به ۴۰ دلار ارزانتر از نرخ بازار است را بر روی دست می برند.
بازی چینی با تحریم ها و سرنوشت اروپا
در شرایطی که اروپا در حال پر کردن ذخایر گاز خود و امضاء قرارداد با گزینه های جایگزین برای گاز روس ها است، خبری خاص، جلب نظر کرد! شرکت های چینی در حال فروش بارهای گاز مایع به اروپا هستند. اندکی دقت نظر بیشتر مشخص کرد که طبیعتا این بارهای گاز مایع، گاز وارداتی چینی ها از روسیه است که بخشی از آن را با شیطنت به اروپاییان می فروشند! قراردادهای گسترده ای برای خرید گاز از روسیه توسط چینی ها امضاء شده که بخش خاصی از این روند، صحبت دیروز نیست و مدت ها برایش نقشه کشیده شده است. خطوط انتقال گاز روسیه از سیبری به چین، با قیمت ارزان و انعطاف روسها در نوع و نحوه پرداخت، برای چینی ها بسیار به صرفه است.
از سوی دیگر، همین کشور چین ممکن است با شرایط ویژه کرونایی خود بر بازار انرژی تأثیری بگذارد که برای روس ها به زودی ناخوشایند خواهد بود. تداوم تعطیلی های کرونایی که دولت چین با سیاست های سختگیرانه اش در قبال بحران کرونا اعمال کرده، باعث کاهش فعالیت اقتصادی واجتماعی، کاهش تردد و کاهش فعالیت کارخانه ها در برخی مناطق می شود و خواهد شد و اوج نیاز چین به خرید نفت را کاهش می دهد. این تحول خاص، مدتی است که قیمت نفت را تحت تأثیر قرار داده است و بعید است که در صورت تداوم تعطیلی های مطلق کرونایی، این تأثیر بر قیمت نفت، ادامه نیابد.
به هر ترتیب و فراتر از همه این نکات، چین در حال تعدیل تأثیرات تحریمی بر اقتصاد روسیه با خرید بالای نفت و گاز از این کشور است. به ویژه با خرید بالای نفت از این کشور، بخشی از ضررهای کاهش صادرات گاز روسیه به اروپا را نیز برایش جبران می کند. باز هم باید تأکید کرد که روسیه پیشاپیش، بازار جدی صادرات نفت ایران در چین و هند را از بین برده است. دستاورد چینی ها در این میان را فقط در یک عرصه، باید تخفیف ۵۰ درصدی خرید گاز از روسیه دانست که تا پایان سال ۲۰۲۲، ادامه خواهد داشت!
اروپا، چین و ترکیه و جنگ اقتصادی !
ولادیمیر پوتین و مقامات تحت امرش، در این روزها با صراحت و جسارت، اعلام کرده و می کنند که تا شرایط روسیه در اقتصاد جهانی، عادی نشود، خطوط نورد استریم ۱ را بسته نگاه خواهند داشت. شیطنت آمیزتر هم اظهارات روس ها درباره خطوط تعطیل شده نورد استریم ۲ بود که به اروپاییان با کنایه پیشنهاد دادند که اقدامشان در تعطیلی آن خطوط را پس بگیرند.
با این حال، باید واقعیت دیگری را نیز به واقعیت هایی که پیش از این به آن اشاره کردیم، افزود. اروپا منبع مالی و درآمدی روسیه در شرایطی است که به نبرد با این کشور رفته است و در واقع در حال پرداخت هزینه های دشمن خود است! یکی از مراکز مستقل تحقیقاتی اروپایی که جدیدترین اعتراضات را در این باره به عنوان هشدار به مقامات اتحادیه اعلام کرده است، مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک اروپا است که نتایج تحقیقاتش را به طور رسمی به مقامات اروپایی ارائه کرده است.
بر اساس آمار اعلامی این مؤسسه، اروپاییان با خرید ۸۵ میلیارد یورو نفت و گاز از روسیه مهمترین منبع درآمدی این کشور در ماه های پس از تجاوز بوده اند و این میزان در دوره پس از نهایی شدن نتایج آن تحقیقات، از ۹۰ میلیارد دلار فراتر رفته است. جالب اینکه دو کشور مهم دیگر خریدار نفت و گاز روسیه، چین و ترکیه بوده اند. خریدهای ترکیه از روسیه ، چیزی جز هشدار برای ایران نیست.
اتحادیه اروپا در حال تلاش برای نهایی کردن سیاست های ویژه به منظور مقابله با روسیه و تنگنای حاصل از نبرد اقتصادی و سیاسی با این کشور است. در گزارش ها و روایت های آتی درباره بحران انرژی و معیشت ۲۰۲۲، به این سیاست ها و نقشه بحران انرژی جهان خواهیم پرداخت؛ نقشه ای که مرزهای رقابت ها و تعاملات کشورهای بسیاری را در هم می تند.
