مشکل رئیسی با همتی چیست؟ قسمت دوم
مشکل رئیسی با همتی چیست؟ در شرایطی اختلافات بین عبدالناصر همتی و دولت سیزدهم رئیسی بالا گرفته که حامیان دولت حملات گسترده ای را به رئیس کل سابق بانک مرکزی ترتیب داده اند.
عمده اختلافات بین همتی و دولت رئیسی حول محور اقدامات فعلی بانک مرکزی و همچنین اعلام آمار خلاف واقع توسط رئیس دولت جریان دارد. در ماه های گذشته رئیسی اقدام به ارائه آمار و ارقامی کرده که از دید کارشناسان ریشه در واقعیت ندارد. با توجه به واکنش مردم در شبکه های اجتماعی به نظر می رسد متغیرهای اعلامی از سوی دولت تنها در حلقه نزدیکان رئیسی خریدار دارد. متغیرهایی که مهمترین ریشه تشدید تورم در کشور هستند و به همین دلیل کنترل آنها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
در قسمت نخست این سلسله گزارشات به اختلافات بین دولت دوازدهم با عبدالناصر همتی در جایگاه رئیس کل بانک مرکزی پرداخته شد. اختلافی که اساسا بر سر عملکرد بانک مرکزی بوده و در سال های اخیر بارها تکرار شده است. در دومین قسمت از پرونده حاضر اختلافات بین همتی و دولت سیزدهم پرداخته شده و دلایل آن ریشه یابی شده است.
انتخابات و شعارهای فضایی رئیسی
شاید بتوان گفت که انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ نقطه آغاز اختلافات بین رئیسی و همتی بود. انتخاباتی که کارشناسان و فعالان سیاسی در رقابتی نبودن آن اتفاق نظر داشته و آن را کم فروغ ترین رقابت سیاسی در تاریخ جمهوری اسلامی ارزیابی می کنند. تحولات به گونه ای رقم خورد که عبدالناصر همتی مهمترین نامزد اصلاح طلبی بود که توانست از سد شورای نگهبان بگذرد.
عدم احاطه رئیسی و سایر کاندیداهای پوششی وی به مباحث اقتصادی باعث شد تا مناظرات تلویزیونی تبدیل به صحنه مواجه همتی در جایگاه یک اقتصاددان با بقیه کاندیداها شود. عدم آشنایی ابراهیم رئیسی با مدیریت اجرایی کشور باعث بالا گرفتن بحث بین کاندیدای اصلاح طلب با سایر نامزدها شده بود.
همتی در سه مناظره تلویزیونی اقدام به نقد شعارهای اقتصادی رئیسی کرده بود. در این رقابت سیاسی، پیش بینی هایی مبنی بر محقق نشدن وعده های کاندیداهای جناح مقابل از سوی رئیس کل سابق بانک مرکزی انجام شد. البته این اظهارات همتی در دوران انتخابات مورد توجه افکار عمومی قرار نگرفت. اما بلافاصله پس از استقرار کابینه سیزدهم، کاربران در شبکه های اجتماعی اقدام به بازنشر بخش هایی از مناظرات انتخاباتی ۱۴۰۰ کردند.
ازجمله شعارهایی که ابراهیم رئیسی بر آن تاکید داشت کنترل نرخ تورم، خودداری از قیمت گذاری دستوری، تقویت تولید، متوقف کردن رشد نقدینگی، اسلامی سازی نظام بانکی، ساخت ۴ میلیون مسکن، ساماندهی اوضاع بورس در کوتاه مدت و… بود. اما با گذشت زمان مشخص شد هیچ یک از این وعده ها نه تنها محقق نشد بلکه در اغلب موارد اوضاع وخیمتر شده است.
برای مثال در زمینه تورم و رشد نقدینگی برخی کارشناسان اعتقاد دارند بانک مرکزی توفیقی حاصل نکرده است. هرچند رئیسی اخیرا آمار عجیبی را اعلام کرد اما آمار رسمی حاکی از رکوردشکنی تورم نقطه ای در تیر و مرداد گذشته است. همین رویکرد در زمینه اعلام نرخ بیکاری و یا جذب سرمایه خارجی نیز وجود دارد. بسیاری از اقتصاددانان نیز معتقدند چنین رویکردی عوامفریبانه و فاقد اصالت علمی است.
همتی دست دولت را رو کرد
شائبات پیرامون گزارشات عجیب رئیسی باعث شده تا صاحبنظران اقتصادی از هر دو طیف اصلی به شکل گسترده ای از عملکرد دولت انتقاد کنند. در زمینه رشد نقدینگی و استقراض دولت، بسیاری از اقتصاددانان معتقدند دولت با دور زدن بانک مرکزی در ماه های گذشته اقدام به استقراض از بانک ها کرده است. این اقدام دولت باعث افزایش اضافه برداشت بانک ها شده که نتیجه ای غیر از افزایش سرعت رشد نقدینگی ندارد.
اما بانک مرکزی در هفته های اخیر با ارائه گزارشاتی مدعی شده که سرعت رشد نقدینگی کاهش یافته است. به ادعای دولت و بانک مرکزی، افزایش درآمدهای نفتی دولت باعث کاهش کسری بودجه شده است. از همین رو دولت نیازی به استقراض نداشته و طبیعتا رشد نقدینگی در نتیجه استقراض نیز به شکل بی سابقه ای کاهش یافته است.
اما همتی در همین زمینه توییت هایی منتشر کرد که محور آن افشاگری روش استقراض غیرمستقیم دولت از بانک مرکزی است. از دیگر نشانه های نادرست بودن گزارشات بانک مرکزی می توان به آمار اضافه برداشت بانک ها اشاره کرد.
افشای این تناقضات که عمدتا از سوی عبدالناصر همتی انجام می شود، دولت و حتی خود ابراهیم رئیسی را مجبور به واکنش کرده است. حتی رسانه های دولتی از جمله خبرگزاری ایرنا هم در واکنش مستقیم به اظهارات همتی، تلاش می کند افشاگری های وی را فاقد اصالت معرفی کند.
مرجع آمار رئیسی کجاست؟
حالا این سئوال در اذهان عمومی ایجاد شده که آیا گزارشات ارائه شده از سوی ابراهیم رئیسی صحت دارند یا تنها رپرتاژ آگهی دولت است؟ از طرفی هم شائباتی پیرامون مرجع آمار منتشر شده توسط رئیسی به وجود آمده است.
چرا که رئیس دولت سیزدهم در ارجاع به آمار گزینشی عمل کرده و حتی در برخی موارد بانک مرکزی را وادار به انتشار گزارشات غیرمعمول درباره عملکرد دولت قبل می کند. گزارشاتی که تا به امروز کسی ندیده و هیچ صحبتی از آنها به میان نیامده بود. حالا مشخص نیست رویکرد رئیسی مبنی بر انتشار گاهنامه های بانک مرکزی تا کجا ادامه خواهد داشت و آیا افکار عمومی خریدار چنین ادعاهایی هستند؟
صالح آبادی؟!
دولت رئیسی از همان ابتدا و با انتخاب علی صالح آبادی به عنوان رئیس بانک مرکزی، نگرانی‌ها را درباره آینده متغیرهای پولی تشدید کرد. انتخاب صالح آبادی، یکی دیگر از دانش‌آموختگان دانشگاه امام صادق، اعتراضات و حواشی فراوانی را پیرامون خود ایجاد کرد. ارتباط صالح آبادی و غلامرضا مصباحی مقدم، از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، یکی از این حواشی بود. با وجود اینکه شایعه نسبت فامیلی این دو نفر رد شد، اما همچنان این عقده وجود دارد که صالح آبادی به پشتوانه مصباحی مقدم به صندلی ریاست بانک مرکزی رسیده است.
یکی دیگر از انتقادات وارد شده بر این انتصاب، این بود که انتخاب صالح آبادی به دلیل همسو بودن او با تفکرات دولت رئیسی و حرف شنوی از دستورات این دولت انجام گرفته است. موضوعی که رئیسی و خاندوزی با استفاده از عبارت هماهنگی بین دولت و بانک مرکزی، روی آن سرپوش گذاشتند.
عبدالناصر همتی در این زمینه هم هشدارهایی را داده بود. به باور او چنین رویکردی در انتصاب رئیس کل بانک مرکزی باعث زیر سئوال رفتن استقلال عالی ترین نهاد سیاستگذار پولی و بانکی کشور خواهد شد. کارنامه یکساله دولت و بانک مرکزی نیز نشانگر درست بودن این نگرانی است. همانطور که گفته شد بانک مرکزی از یک نهاد عالی سیاستگذار عملا به جایگاه روابط عمومی رئیسی تنزل درجه یافته است.
بخش قبلی این مقاله را با عنوان مشکل رئیسی با همتی چیست؟ قسمت اول مطالعه نمایید، همچنین ایران گیت گزارش و تحلیلی اختصاصی با عنوان مردودی دولت رئیسی در بازار ارز را پوشش داده است.
